27 november 2025 | 5 min. leestijd
De Wet toekomst pensioenen verandert hoe we over pensioen nadenken. Eén getal waarop je stuurt? Voorbij. Nu draait het om afwegingen maken tussen risico's die je kunt uitleggen en verwachtingen die je kunt verantwoorden. Het oude stelsel had vaste rekenkaders. Het nieuwe werkt met scenario's, bandbreedtes en keuzes.
Midden in die transitie duikt kunstmatige intelligentie op. En daarmee een vraag die verder gaat dan technologie: wie bestuurt hier eigenlijk? Want AI kan berekenen wat je wilt, maar de keuze wat je ermee doet, blijft mensenwerk. Dat maakt het een governance vraagstuk: het gaat over wie waarvoor verantwoordelijk is, en hoe je dat organiseert.
Het nieuwe pensioenstelsel vraagt bestuurders om anders te denken. Niet meer: "Dit is de uitkomst." Maar: "Dit zijn de mogelijke uitkomsten, en dit is waarom we deze richting kiezen." Dat is precies waar AI goed in is. Niet omdat ze zekerheid biedt, maar omdat ze helpt om onzekerheid te begrijpen.
Een bestuurder hoeft geen programmeur te zijn, maar moet wel kunnen lezen wat een algoritme zegt — en belangrijker nog: wat het níet zegt. AI geeft geen antwoorden. Ze geeft waarschijnlijkheden. Haar waarde ligt niet in voorspellen, maar in helpen beter te twijfelen.
Vroeger kon je volstaan met "we voldoen aan de regels." Nu moet je uitleggen waarom je bepaalde risico's wel neemt en andere niet. Waarom deze solidariteit en niet die. Waarom dit communicatiebeleid en niet dat. De WTP dwingt die transparantie af.
AI doet hetzelfde. Zodra je algoritmen inzet — voor risicomodellering, scenarioanalyse of gepersonaliseerde communicatie — ontstaat een verantwoordingsplicht. Neem een fonds dat AI gebruikt om deelnemers op maat te informeren. De ene krijgt uitgebreide uitleg over beleggingsrisico's, de andere een vereenvoudigde versie. Dat kan slim zijn, maar dan moet je wel kunnen verantwoorden op basis van welke criteria je die keuze maakt. En hoe dat zich verhoudt tot gelijke behandeling.
Uitlegbaarheid is geen bijzaak meer. Het is de kern van legitimiteit geworden.
Ja, AI kan processen versnellen. Rapportages genereren, data controleren, scenario's doorrekenen. Maar snelheid is niet het doel. Inzicht is het doel. Technologie moet je helpen beter te denken, niet sneller te beslissen.
Een bestuurder die zich de tijd gunt om te begrijpen hoe een model tot conclusies komt, leert méér dan iemand die haast heeft om "innovatief" te zijn. Traagheid is geen zwakte. Het is vaak de voorwaarde voor verstandige keuzes.
De WTP vraagt fondsen om expliciet te zijn over hoe ze solidariteit vormgeven. Wie draagt welke risico's? Wie profiteert van welke keuzes? AI maakt die vragen scherper, omdat ze personaliseert. Algoritmen kunnen individuele risicoprofielen maken en communicatie op maat leveren. Maar daarmee ontstaat ook spanning: blijft iedereen gelijkwaardig, of creëer je nieuwe scheidslijnen?
Die vraag los je niet technisch op. Het is een politieke keuze over wat we als collectief belangrijk vinden. AI dwingt fondsen om die keuze bewust te maken in plaats van impliciet te laten. Daarom is het geen IT-project, maar een bestuursvraagstuk.
AI confronteert organisaties met hun eigen aannames. Over hoe mensen zich gedragen, over wat rechtvaardig is, over hoe risico's verdeeld moeten worden. Ze laat zien waar data ontbreken, waar je eigenlijk gokt, en waar beleid meer op traditie dan op argumenten rust.
Daar zit de werkelijke waarde: AI dwingt je te benoemen wat je al deed, maar nooit hebt uitgesproken. Niet omdat de technologie zo slim is, maar omdat je zonder heldere instructies geen algoritme kunt bouwen. Die discipline — expliciet maken wat je wilt en waarom — is wat telt.
AI verandert niet wat goed bestuur is. Ze legt het bloot. Ze vraagt bescheidenheid, intellectuele discipline en morele helderheid. De rol van de bestuurder blijft hetzelfde: afwegen, duiden, uitleggen. Want AI kan berekenen, maar niet wegen. Analyseren, maar niet oordelen.
Modern pensioenbestuur gaat daarom niet over het beheersen van technologie, maar over het bewaken van wat telt. De mens blijft verantwoordelijk voor de betekenis achter de cijfers.
De toekomst van pensioenbestuur wordt niet bepaald door de meest technologische fondsen, maar door de meest uitlegbare. AI biedt kansen, maar alleen als ze wordt ingebed in de waarden van het stelsel: zorgvuldigheid, solidariteit en vertrouwen.
De vraag is niet "kunnen we AI gebruiken?" maar "kunnen we dat doen zonder onze legitimiteit te verliezen?" Want de WTP heeft niet alleen nieuwe rekenkaders gebracht. Ze heeft ook een nieuwe verwachting geschapen: dat bestuurders kunnen uitleggen wat ze doen, waarom ze het doen, en voor wie het werkt.
Uiteindelijk gaat goed bestuur in het AI-tijdperk niet over alles weten, maar over weten wat je moet uitleggen — aan elkaar, aan de toezichthouder, en aan de deelnemers die jou hun toekomst toevertrouwen.
Dát is besturen in het nieuwe pensioenstelsel.
07 november 2025 | 1 min. leestijd
Op financiële markten verliep oktober in grote lijnen hetzelfde als september, en eigenlijk als heel 2025 tot nu toe. Aandelenkoersen stegen wereldwijd, maar het meest in Japan en opkomende markten. Kapitaalmarktrentes daalden licht, en daarmee leverden ook obligaties positieve rendementen op.
06 oktober 2025 | 1 min. leestijd
September was een goede beleggingsmaand. Vooral opkomende markten vielen in positieve zin op. Ondertussen daalden kapitaalmarkrentes licht. Daarmee kunnen obligatiebeleggers ook terugkijken op een redelijk verlopen september.
16 september 2025 | 6 min. leestijd
Lang geleden werkte ik als ijsverkoper in een, toentertijd bekende, ijssalon op het Leidseplein in Amsterdam. Daar had ik een collega die Kunstmatige Intelligentie studeerde. Wat betekent AI voor beleggers?
