Met de introductie van de Wet Toekomst Pensioenen (Wtp) verandert het Nederlandse pensioenstelsel aanzienlijk. Voor pensioenfondsen is dit een kans om hun systemen, processen en ook hun investment beliefs kritisch te bekijken. Investment beliefs vormen immers de basis van het beleggingsbeleid; ze beschrijven hoe het fonds de werking van financiële markten ziet en hoe het daarop inspeelt. Hoewel de Wtp geen automatische herziening van deze uitgangspunten vereist, biedt het wel een waardevol moment voor evaluatie.
Investment beliefs als fundament
Investment beliefs zijn niet meer dan hypotheses over hoe financiële markten werken en hoe waarde gecreëerd kan worden voor deelnemers. Het zijn geen vaststaande feiten, maar uitgangspunten die richting geven aan het beleggingsbeleid. Een stelselwijziging verandert niet hoe kapitaalmarkten werken, maar wel hoe hypotheses worden toegepast. Nieuwe inzichten kunnen leiden tot aanpassingen van investment beliefs, maar ze blijven altijd het fundament voor de invulling van de beleggingsportefeuille.
Complexiteit en governance: controle hebben
Veel pensioenfondsen zijn overtuigd van de meerwaarde van complexe beleggingsproducten en strategieën zoals derivaten, alternatieve beleggingen of private equity. Maar wetgeving en toezicht stellen duidelijke eisen: het bestuur moet controle hebben en begrijpen wat ze doet. Dit betekent dat de complexiteit moet passen bij het governancebudget van het fonds – de mensen, middelen, kennis en tijd die beschikbaar is. Als de portefeuille te complex wordt, moet er worden geïnvesteerd in het governancebudget of moet men de complexiteit terugschroeven.
Met de komst van de Wtp krijgen deelnemers meer inzicht in de beleggingen en zullen zij mogelijk meer vragen stellen. Dit brengt een belangrijke afweging met zich mee: sluit de huidige complexiteit nog aan bij de verwachtingen en kennis van de deelnemers of is een eenvoudigere benadering wenselijk?
Een voorbeeld hiervan is de keuze voor illiquide beleggingen, zoals private equity of infrastructuur. Veel pensioenfondsen geloven dat deze beleggingen op de lange termijn een hoger rendement opleveren. Echter, illiquide beleggingen vereisen een diepgaand begrip en een lange adem, aangezien ze minder goed verhandelbaar zijn en vaak pas na jaren rendement opleveren. Voor deelnemers kan dit moeilijk te begrijpen zijn, vooral als zij meer transparantie eisen. Fondsen moeten daarom goed afwegen of de keuze voor illiquide beleggingen aansluit bij zowel het governancebudget als de communicatie naar deelnemers. Een fonds dat blijft geloven in illiquide beleggingen kan ervoor kiezen om deze op een meer transparante en begrijpelijke manier toe te lichten, bijvoorbeeld door duidelijke voorbeelden te geven van projecten waarin wordt geïnvesteerd en welke maatschappelijke impact daarmee wordt bereikt.
Transparantie en vertrouwen
De Wtp stelt transparantie centraal, wat een kans biedt om vertrouwen te winnen bij deelnemers. Maar hoe complexer de beleggingen, hoe moeilijker deze zijn uit te leggen. Door complexiteit te verminderen, kan het vertrouwen toenemen en ontstaat er meer duidelijkheid. Een heroverweging van de investment beliefs betekent niet dat alles anders moet, maar dat bestaande overtuigingen wellicht eenvoudiger en transparanter toegepast kunnen worden.
Deelnemers in de spotlight
Met meer inzicht in hun pensioenopbouw en de beleggingen groeit ook de betrokkenheid van deelnemers. Dit vraagt om een strategie die niet alleen effectief is, maar ook begrijpelijk voor de gemiddelde deelnemer. Het herijken van investment beliefs biedt pensioenfondsen de mogelijkheid om beter aan te sluiten bij de verwachtingen van deelnemers en hun vertrouwen te versterken.
Een voorbeeld hiervan is het herijken van de belief in actieve versus passieve beleggingen. Fondsen die kiezen voor actieve strategieën om beter rendement te behalen dan de markt accepteren de bijbehorende hogere kosten en toegenomen complexiteit. In een context waarin deelnemers meer vragen stellen, kan het zinvol zijn om te evalueren of deze strategie nog steeds passend is. Misschien is het beter om (deels) over te stappen op passieve beleggingen, die eenvoudiger zijn en gemakkelijker uit te leggen aan deelnemers.
Duurzaamheid als investment belief
Duurzaamheid is een onderwerp dat zich blijft ontwikkelen en steeds meer aandacht krijgt van deelnemers. Voor pensioenfondsen is het belangrijk om een duidelijke investment belief te formuleren over duurzaamheid, waarin wordt uitgelegd waarom het fonds hierin gelooft en hoe dit aansluit bij hun visie op waardecreatie. Een fonds kan bijvoorbeeld geloven dat beleggen in de energietransitie niet alleen bijdraagt aan een betere wereld, maar ook op de lange termijn rendement biedt door in te spelen op economische veranderingen. Het opnemen van deze belief draagt bij aan de transparantie, uitlegbaarheid en toekomstbestendigheid van het beleggingsbeleid.
Een concreet voorbeeld hierbij is de keuze om te investeren in groene energieprojecten of bedrijven die zich richten op de energietransitie. Door helder te communiceren over deze keuzes en de verwachte impact, kunnen fondsen niet alleen voldoen aan de toenemende vraag naar duurzaamheid, maar ook bijdragen aan een beter begrip en meer vertrouwen bij de deelnemers. Duurzaam beleggen is daarmee niet alleen een morele keuze, maar ook een strategische beslissing die past bij de visie van het fonds op lange termijn waardecreatie.
De toekomst van investment beliefs
De Wtp biedt een uitgelezen kans om stil te staan bij investment beliefs. Niet om alles overboord te gooien, maar om na te gaan of de toepassing ervan nog steeds passend is in de nieuwe context. Bijvoorbeeld de belief dat illiquide beleggingen op de lange termijn hoger rendement kunnen opleveren. Dat kan geldig blijven, maar vergt wellicht betere communicatie richting deelnemers. Het hoe en waarom van deze keuzes moeten duidelijk en overtuigend zijn.
Een interessante toevoeging zou kunnen zijn om een belief te formuleren over de rol van kunstmatige intelligentie (AI) in het beleggingsproces. AI speelt een steeds grotere rol in het analyseren van data en het maken van beleggingsbeslissingen. Door een investment belief op te nemen over de inzet van AI, kunnen pensioenfondsen niet alleen profiteren van nieuwe technologieën, maar ook transparanter zijn over hoe deze technologie wordt gebruikt. Dit helpt om de verwachtingen van deelnemers te managen en hen inzicht te geven in hoe moderne technologie bijdraagt aan hun pensioenopbouw. AI kan bijvoorbeeld helpen om risico's sneller te signaleren en betere spreiding in de portefeuille te realiseren, wat uiteindelijk bijdraagt aan een stabieler rendement voor de deelnemers.
Conclusie
De Wtp vraagt pensioenfondsen om na te denken over hun investment beliefs. De kern hoeft niet te veranderen, maar de toepassing ervan kan in de nieuwe context andere keuzes vereisen. Het is belangrijk om deze beliefs opnieuw onder de loep te nemen en te bepalen hoe ze het beste toegepast kunnen worden.
Pensioenfondsbestuurders moeten zich onder andere afvragen: past de huidige complexiteit bij onze deelnemers? Is onze strategie uitlegbaar en transparant genoeg? Hoe kunnen we onze beliefs zo vormgeven dat ze bijdragen aan een sterkere relatie met onze deelnemers? Het beantwoorden van deze vragen helpt om ook in het nieuwe stelsel de juiste koers te varen.
