Belastingen als essentieel onderdeel van het ESG-raamwerk (2)

Deel 2: het raakvlak tussen ESG en belasting

In een reeks van drie artikelen bespreken we het onderwerp "belastingen en ESG". In dit tweede artikel staat het raakvlak tussen ESG en belasting centraal.

Bird en Nozemack (2016) stellen dat een duurzame samenleving wordt gekenmerkt door een efficiënte en eerlijke relatie tussen haar actoren en instituties, ondersteund door drie essentiële ‘common spaces’, namelijk de publieke, regelgevende en organisatorische commons.[1] Volgens hun studie worden deze ‘common spaces’, ondermijnd en uitgehold als gevolg van belastingontwijkingspraktijken van multinationals.

De invloed van belastingontwijking

Belastingontwijkingspraktijken (voor de definitie hiervan verwijzen we naar de eerste editie over dit onderwerp) hebben een negatieve invloed op de ‘publieke commons’, omdat overheden hierdoor worden beroofd van broodnodige inkomsten om te kunnen investeren in banen, onderwijs, gezondheidszorg, veiligheid en andere essentiële publieke diensten/voorzieningen die cruciaal zijn voor een veerkrachtige en goed functionerende samenleving. Bovendien heeft belastingontwijking negatieve gevolgen voor de ‘regelgevende commons’ (een eerlijk en goed werkend rechtssysteem), wat kan leiden tot uitholling van het vertrouwen tussen fiscus en belastingbetaler, met als gevolg complexere wetgeving en hogere transactiekosten voor alle marktdeelnemers. Tot slot heeft belastingontwijking een negatieve invloed op de cultuur van een bedrijf, wat de ‘organisatorische commons’ wordt genoemd. Bedrijven die op agressieve wijze belasting ontwijken, kunnen een cultuur bevorderen waarin wetten en regels minder worden gerespecteerd. Tegen deze achtergrond zijn institutionele beleggers, die een belangrijke rol spelen op de financiële markten en de samenleving, voor de waarde van hun portefeuille en beleggingsrendementen sterk afhankelijk van de bovengenoemde ‘common spaces’.

Deze cruciale rol van belastinginkomsten in het bevorderen van een duurzame samenleving wordt ook benadrukt door talrijke initiatieven van diverse internationale organisaties. Het merendeel van deze initiatieven wordt ook actief ondersteund door institutionele beleggers. De onderstaande voorbeelden zijn weliswaar niet uitputtend, maar vormen een aanvulling op de initiatieven die in de eerste editie ter sprake zijn gekomen. 

ESG en belasting

Naar aanleiding van de discussie in de eerste editie over Belasting & ESG hebben we vastgesteld dat institutionele beleggers steeds meer interesse tonen in het fiscaal verantwoord gedrag van multinationals waarin ze (overwegen te) investeren. De vraag die zich dan opwerpt, is of de beleggingspraktijk zo ver gaat dat het binnen zijn ESG-framework ook het thema belastingen een prominente plaats geeft. Hieronder wordt deze vraag bevestigend beantwoord aan de hand van verschillende voorbeelden en initiatieven.

• Ten eerste is er de erkenning vanuit de UN PRI (met meer dan 5000 ondertekenaars en een beheerd vermogen van $ 121,3 biljoen) waarin belasting wordt geclassificeerd als een ESG-kwestie. In haar rapport gaat zij in op mogelijke engagementinspanningen van institutionele beleggers met bedrijven waarin wordt belegd op het gebied van fiscaal verantwoord gedrag.[2]
• Ten tweede kent de Verenigde Naties een belangrijke rol toe aan fiscaal verantwoord gedrag en goed functionerende belastingstelsels bij het behalen van de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen (Sustainable Development Goals, SDG's), ook vanuit het ESG-perspectief.[3]
• Ten derde is er overweldigende steun vanuit de beleggersgemeenschap voor de verslagleggingsnorm voor fiscaal verantwoord ondernemen die in december 2019 is gelanceerd door het Global Reporting Initiative (GRI): de GRI 2017: Tax 2019-norm. De GRI 207: Tax 2019-norm speelt in op de groeiende vraag van verschillende belanghebbenden (zoals beleggers, overheden en maatschappelijke organisaties) naar meer transparantie op het gebied van onder meer vennootschapsbelasting en beschouwt belastingen als een belangrijk onderwerp bij de informatieverstrekking over duurzaamheid.

Als aanvulling op bovengenoemde collectieve initiatieven heeft de International Business Council (IBC) een internationaal raamwerk geïntroduceerd voor de verslaglegging van materiële ESG-aspecten en andere relevante overwegingen voor waardecreatie op lange termijn tijdens het World Economic Forum (WEF) in januari 2020. Het initiatief is een set van indicatoren en aanbevelingen in lijn met de UN Sustainable Development Goals (SDGs). Het belangrijkste doel is om consistentie en vergelijkbaarheid van rapportage te bereiken. De sets van indicatoren bestaan uit 22 kernindicatoren (waaronder belastingrapportage) en 34 andere aanbevolen indicatoren. [4]

Conclusie

Kortom, institutionele beleggers besteden steeds meer aandacht aan de integratie van verantwoorde belastingbetaling binnen hun ESG-framework. Desondanks is er nog ruimte voor verbetering in de informatieverstrekking door multinationals over hun belastingafdracht, zodat deze beter aansluit bij de verwachtingen van beleggers. Het is cruciaal om deze verbeteringen door te voeren, zodat beleggers het belastingelement beter kunnen integreren in hun ESG-framework.

De focus van de derde en laatste editie ligt dan ook op de kloof tussen de huidige praktijk van belastingtransparantie door multinationals en de verwachtingen van institutionele beleggers hierover. Het doel is om inzicht te verschaffen in hoe deze kloof kan worden overbrugd.

 ----------------------------------------------------------------------------------------------------

[1] Bird, R., & Davis-Nozemack, K. (2016). Belastingontwijking als duurzaamheidsprobleem. Journal of Business Ethics, 151, 4, 1009-1025.

[2] Zie https://www.unpri.org/sustainability-issues/environmental-social-and-governance-issues/governance-issues/tax-fairness

[3] Zie https://financing.desa.un.org/what-we-do/ECOSOC/tax-committee/thematic-areas/taxation-and-sdgs

[4] Zie https://www.weforum.org/publications/toward-common-metrics-and-consistent-reporting-of-sustainable-value-creation/