Analyse Japan: geen rente sinds 2016

Als u vindt dat de rente die wordt betaald door Nederlandse banken op spaargeld (veel) te laag is, denk dan ook eens aan de Japanse spaarders die al jarenlang helemaal geen rente krijgen bijgeschreven. De Bank of Japan (BoJ) hanteert al sinds januari 2016 een negatieve officiële rente om de groei te steunen en inflatie omhoog te krijgen en dat is de afgelopen kwartalen eindelijk gelukt. De economie groeit dit jaar met ongeveer 5%. Een dergelijk getal hebben we de afgelopen 30 jaar niet gezien in Japan. Tot nog toe is de reactie van de BoJ vergelijkbaar met het commentaar van de ECB en de Fed in 2021:

• de inflatiegolf is slechts tijdelijk
• het is te vroeg om het rentebeleid aan te passen
• de loonstijgingen zijn nog laag, etc.

Maar net als de westerse centrale banken zal de BoJ een draai moeten maken om ervoor te zorgen dat inflatie niet duurzaam oploopt, waarbij de BoJ tegen flink wat problemen aanloopt.

De dalende yen

Het renteverschil tussen Japan en andere landen is intussen zoveel opgelopen dat steeds meer beleggers de Japanse yen verkopen ten gunste van valuta’s met een hoger rendement. Ten opzichte van de dollar is de yen in slechts enkele jaren 50% in waarde gedaald en ten opzichte van de belangrijkste Japanse handelspartners met meer dan 25%. Als de BoJ zou vasthouden aan het huidige rente- en aankoopbeleid dan zal de yen verder blijven dalen. In de afgelopen maanden heeft het Japanse ministerie van Financiën al gewaarschuwd dat grote volatiliteit (lees: verdere verzwakking) van de yen ongewenst is. De kans is groot dat de Japanse overheid besluit om te interveniëren door steunaankopen van de yen. Dat is echter dweilen met de kraan open: zo lang de BoJ de rente laag houdt, is het bijna onmogelijk om de verzwakking van de yen te stoppen.

De impact op globale financiële markten

Niet alleen de Japanse obligatiemarkt wacht in spanning af op de volgende stappen van de BoJ, ook westerse obligatiemarkten kijken met een schuin oog naar deze ontwikkelingen. De afgelopen maanden is de lange rente in westerse obligatiemarkten al flink opgelopen onder invloed van aanhoudend hoge inflatiecijfers, strenge centrale banken en hoge overheidstekorten. Als de BoJ op zou houden met de aankopen van Japanse staatsobligaties dan kan de rente daar flink verder stijgen. Dit kan ook onze markten beïnvloeden en zorgen voor een verdere rentestijging in westerse obligatiemarkten.

Laat in de cyclus

In voorgaande economische cycli was de BoJ altijd de laatste centrale bank die de rente verhoogde en meestal was dat zo laat in de cyclus dat de wereldwijde economische groei al (lang) had gepiekt. Het lijkt er sterk op dat ook in deze cyclus de BoJ haar monetaire beleid gaat aanpassen juist op het moment dat de wereldeconomie verzwakt. Zo wachten alle financiële markten op de uiteindelijke koerswijziging van de BoJ met in het achterhoofd de waarschuwing dat een dergelijke stap historisch gezien slecht kan uitpakken voor de wereldwijde groei en financiële markten.